८०% पर्यंत सबसिडी तुषार ठिबक सिंचन योजना | New Important Changes 2024

तुषार ठिबक सिंचन योजना ही महाराष्ट्र शासनाची एक महत्त्वाची योजना आहे, जी शेतकऱ्यांना कमी पाण्यात अधिक उत्पादन घेण्यासाठी मदत करते. महाराष्ट्र राज्यात पाण्याची कमतरता ही मोठी समस्या आहे, विशेषतः दुष्काळग्रस्त आणि कमी पर्जन्यवृष्टी असलेल्या भागात. या समस्येचा सामना करण्यासाठी आणि जलसंवर्धनाचा आग्रह धरण्यासाठी तुषार ठिबक सिंचन योजना राबविण्यात आली आहे.

तुषार ठिबक सिंचन ऑनलाइन अर्ज

तुषार ठिबक सिंचन योजनेचा उद्देश

तुषार ठिबक सिंचन योजनेअंतर्गत आर्थिक सहाय्य (सबसिडी)

1. लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक सहाय्य:
   • लहान आणि सीमांत शेतकऱ्यांना या योजनेअंतर्गत अधिक लाभ मिळतो. या वर्गातील शेतकऱ्यांना ८०% सबसिडी प्रदान केली जाते.
   • उदाहरणार्थ, ठिबक सिंचन यंत्रणेची एकूण किंमत १ लाख रुपये असल्यास, यामध्ये ८०,००० रुपये सबसिडी म्हणून सरकारकडून दिले जातात आणि शेतकऱ्याला केवळ २०,००० रुपये भरणे आवश्यक असते.
   • हा उच्च सबसिडी दर कमी आर्थिक क्षमता असलेल्या शेतकऱ्यांना सिंचनाची अत्याधुनिक सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठी करण्यात आलेला आहे.
2. मध्यम व मोठ्या शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक सहाय्य:
   • इतर सर्व शेतकऱ्यांसाठी, सबसिडीचे प्रमाण ५०% ते ६०% दरम्यान असते.
   • याचा अर्थ असा की, ठिबक सिंचन यंत्रणा बसवण्याचा एकूण खर्च १ लाख रुपये असल्यास, शेतकऱ्याला ५०,००० ते ६०,००० रुपयांपर्यंत अनुदान मिळू शकते. बाकीचे रक्कम शेतकऱ्यांना स्वतः भरावे लागते.
   • हे आर्थिक सहाय्य मध्यम आणि मोठ्या शेतकऱ्यांना ठिबक सिंचन तंत्रज्ञानाच्या वापरासाठी प्रोत्साहन देण्याचे कार्य करते.

तुषार ठिबक सिंचन योजनेसाठी पात्रता व निकष

• शेतकरी असणे आवश्यक: या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदाराला शेतकरी असणे आवश्यक आहे.
• जमीनधारक: अर्जदाराकडे स्वतःच्या नावावर जमीन असावी लागते. काही राज्यांमध्ये कर्जदार शेतकरी किंवा लीजधारकांनाही या योजनेचा लाभ मिळू शकतो.
• पिकांचे प्रकार: ठिबक सिंचन प्रामुख्याने फळबाग, भाजीपाला, तेलबिया आणि कमी पाण्यावर आधारित पिकांसाठी उपयुक्त आहे.
• तांत्रिक मान्यता: अर्जदाराच्या जमिनीवर ठिबक सिंचन योजनेसाठी आवश्यक असलेली तांत्रिक मान्यता मिळवणे आवश्यक आहे.
• प्राथमिकता गट: छोटे आणि सीमांत शेतकरी, महिला शेतकरी, अनुसूचित जाती/जमातीचे शेतकरी आणि अन्य विशेष प्रवर्गांना प्राधान्य दिले जाते.

तुषार ठिबक सिंचन आर्थिक निकष

• कुटुंबातील उत्पन्न मर्यादा: काही राज्यांमध्ये आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल वर्गासाठी उत्पन्न मर्यादा लागू होऊ शकते.
• अनुदानाचे प्रमाण: या योजनेअंतर्गत केंद्र सरकार व राज्य सरकारच्या संयुक्त सहभागामुळे अनुदानाच्या प्रमाणात फरक असू शकतो. काही वेळेस ५०-८०% पर्यंत अनुदान मिळू शकते, विशेषतः लहान व मध्यम शेतकऱ्यांसाठी.

तुषार ठिबक सिंचन अर्जदाराच्या भूमीची स्थिति

• पाणी उपलब्धता: अर्जदाराच्या शेतामध्ये पाणी साठवणूक किंवा पाणी उपलब्धतेची साधने असणे आवश्यक आहे.
• मृदाची प्रत: पिकांची उत्पादकता ठरवण्यासाठी आणि ठिबक सिंचनासाठी जमिनीचा प्रकार विचारात घेतला जातो.

तुषार ठिबक सिंचन तंत्रज्ञान आणि उपकरणे निकष

• तंत्रज्ञान प्रमाणन: ठिबक सिंचनासाठी वापरले जाणारे उपकरणे आणि तंत्रज्ञान शासकीय मान्यताप्राप्त असले पाहिजेत.
• शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण: काही राज्यांमध्ये अर्जदार शेतकऱ्यांना या तंत्रज्ञानाच्या वापराबाबत प्रशिक्षण देण्यात येते, जेणेकरून ते योग्य प्रकारे ठिबक सिंचन यंत्रणा वापरू शकतील.

तुषार ठिबक सिंचन ऑनलाइन अर्ज:

१. संकेतस्थळावर प्रवेश

• सर्वप्रथम आपल्या मोबाइलमधील गूगल क्रोम (Google Chrome) किंवा कोणत्याही ब्राउजरमध्ये mahadbt.maharashtra.gov.in हे संकेतस्थळ टाका.
• पोर्टलवर पोहोचल्यानंतर, तुमचा आधार क्रमांक वापरून नविन खाते नोंदणी करा.

२. नोंदणी प्रक्रिया (Registration Process)

• संकेतस्थळावर प्रथमच अर्ज करत असाल, तर रजिस्ट्रेशन (नोंदणी) करणे आवश्यक आहे.
• आधार कार्डचा क्रमांक वापरून नोंदणी करा.
• नोंदणीसंबंधित मदतीसाठी YouTube वर उपलब्ध व्हिडिओंचा उपयोग करू शकता.

३. लॉगिन प्रक्रिया (Login Process)

• नोंदणी पूर्ण झाल्यानंतर, लॉगिन (Login) पर्यायावर क्लिक करून पोर्टलमध्ये प्रवेश करा.
• तुमच्या नोंदणी क्रमांकाने लॉगिन करा.

४. अर्ज करण्यासाठी पर्याय निवडणे (Application Options)

• लॉगिन झाल्यावर, अर्ज करा या मजकूरावर क्लिक करा.
• पुढील पानावर विविध पर्याय दिसतील:
  • कृषी यांत्रिकीकरण
  • सिंचन साधने व सुविधा
  • फलोत्पादक
  यापैकी तुमच्या ठिबक सिंचन योजनेसाठी सिंचन साधने व सुविधा पर्याय निवडा.

५. मुख्य घटक आणि बाब निवड

• मुख्य घटक पर्यायामध्ये सिंचन साधने व सुविधा हा पर्याय निवडा.
• बाब निवडा पर्यायामध्ये ठिबक सिंचन हा पर्याय निवडा.

६. उपघटक निवड (Sub-component Selection)

• ठिबक सिंचन योजनेसाठी उपघटक निवड करा. यात तुमच्या गरजेनुसार उपलब्ध पर्यायांपैकी एक निवडा.
• उदा. जर तुम्हाला विशिष्ट प्रकारचा ठिबक सिंचन करायचा असेल तर तो पर्याय निवडा.

७. पिकाची माहिती आणि अंतर निवड

• अर्जामध्ये पिकाची संपूर्ण माहिती भरा, जसे की:
  • पिकाचे नाव
  • पिकाचे अंतर (ज्या पिकासाठी ठिबक सिंचन करायचे आहे, त्या पिकाचे योग्य अंतर निवडा)
• जमिनीच्या क्षेत्राची माहिती अचूक भरा.

८. अर्ज प्रक्रियेसाठी अतिरिक्त मदत

• अर्ज संबंधित अधिक माहिती किंवा कोणत्याही शंका असल्यास कृषी कार्यालयांशी संपर्क साधा.
• अर्ज भरण्यासंबंधित मदतीसाठी YouTube वर उपलब्ध मार्गदर्शक व्हिडिओचा वापर करून तुम्ही अर्ज प्रक्रिया सहजपणे पूर्ण करू शकता.

तुषार ठिबक सिंचन योजनेच्या अंतर्गत विविध उपकरणे 

1. ठिबक ट्यूबिंग (Drip Tubing)

• ठिबक सिंचन पद्धतीमध्ये मुख्य भूमिका निभावणारी उपकरणे म्हणजे ठिबक ट्यूबिंग. हे प्लास्टिक ट्यूब शेताच्या विविध भागांमध्ये पाणी वितरित करण्यासाठी वापरले जातात. हे ट्यूब पिकांच्या मुळांपर्यंत थेट पाणी पोहोचवतात, ज्यामुळे पाणी वाया जात नाही.

2. इन्शूलेटर (Emitters)

• इन्शूलेटर किंवा ड्रिप इमिटर्स हे छोटे उपकरणे आहेत जे ठिबक ट्यूबमध्ये असतात आणि ते पाण्याचे छोटे प्रमाण ठराविक अंतरावर लहान लहान थेंबांमध्ये पिकांच्या मुळांना देतात. या उपकरणामुळे पाण्याचे योग्य वितरण होतं.

3. फिल्टर (Filters)

• सिंचन प्रणालीमध्ये वापरण्यात येणारे पाणी स्वच्छ असणे आवश्यक आहे. या कारणास्तव, पाणी साफ करण्यासाठी फिल्टर्सचा वापर केला जातो. हे फिल्टर्स पाण्यातील माती किंवा इतर अशुद्धतेपासून सिंचन प्रणालीला वाचवतात.

4. वॉटर पंप (Water Pumps)

• सिंचन पद्धतीमध्ये पाणी वाहण्यासाठी वॉटर पंपांचा वापर केला जातो. या पंपांद्वारे पाणी जलाशय किंवा विहिरीतून एका ठिकाणावरून दुसऱ्या ठिकाणी पोहोचवले जाते. विविध प्रकारचे पंप, जसे की सेंट्रीफ्यूगल पंप आणि व्हर्टिकल पंप, वापरले जातात.

5. प्रेशर कंट्रोल वॉल्व (Pressure Control Valves)

• सिंचन प्रणालीमध्ये योग्य दाब राखण्यासाठी प्रेशर कंट्रोल वॉल्व वापरले जातात. योग्य दाब असल्याने पाणी समान प्रमाणात आणि समान पद्धतीने वितरित होते, ज्यामुळे पिकांना सर्वत्र समान पाणी मिळते.

6. व्हल्व्ह आणि फाटे (Valves & Couplings)

• सिंचन प्रणालीमध्ये पाण्याचे प्रवाह नियंत्रित करण्यासाठी आणि विविध भाग जोडण्यासाठी व्हल्व्ह आणि कापलिंग्सचा वापर केला जातो. यामुळे पाणी विशिष्ट क्षेत्रात किंवा पिकांच्या विविध भागात वितरित करता येते.

7. फ्लो मीटर (Flow Meters)

• फ्लो मीटरचे उपयोग पाणी किती प्रमाणात वापरले जात आहे हे मोजण्यासाठी केला जातो. यामुळे सिंचन प्रणालीचे कार्य अधिक कार्यक्षम होते आणि पाणी वाया जाण्याची शक्यता कमी होते.

8. ऑटोमेटेड कंट्रोल सिस्टीम (Automated Control Systems)

• काही प्रगत ठिबक सिंचन योजनेत ऑटोमेटेड कंट्रोल सिस्टीम वापरण्यात येतात, ज्यामुळे सिंचन प्रक्रिया स्वयंचलित होते. या प्रणालींमध्ये सेंसर्स असतात जे मातीच्या आर्द्रतेचे परीक्षण करतात आणि त्यानुसार पाणी आपोआप सुरु किंवा थांबवतात.

9. मिटिगेटर्स (Mitigators)

• सिंचन प्रणालीत पाणी वितरित करताना त्याचे प्रमाण आणि वेग नियंत्रित करणारे उपकरणे. हे पाणी योग्य पद्धतीने आणि आवश्यकता प्रमाणे वितरित करतात.

10. नळी असलेली व्हिन (Sprinkler Pipes)

• काही ठिबक सिंचन योजनांमध्ये ठिबक पद्धतीसह, पाणी वितरित करण्यासाठी स्प्रिंकलर नळीही वापरली जाते. हे पाणी उडवून शेताच्या पृष्ठभागावर समान रीतीने वितरित करतात.

तुषार ठिबक सिंचन योजनेचा निष्कर्ष

षार ठिबक सिंचन योजना शेतकऱ्यांसाठी एक अत्यंत फायदेशीर आणि पर्यावरणास अनुकूल उपाय आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश जलसंचय आणि पाण्याचा बचत वापर करून शेतकऱ्यांना जलद, सुलभ आणि प्रभावी सिंचन सुविधा उपलब्ध करणे आहे. यामुळे पाण्याचा अपव्यय कमी होतो, तसेच उत्पादनात सुधारणा होऊन शेतकऱ्यांचे आर्थिक हितसंबंध मजबूत होतात. ठिबक सिंचन तंत्रज्ञानाचा वापर केल्याने पिकांच्या वाढीसाठी आवश्यक असलेल्या पाण्याची योग्य प्रमाणात पूर्तता होते आणि शेतकऱ्यांचे उत्पादन खर्च कमी होतो.