शेतकऱ्यांना ७५% अनुदान – Krushi Drone Yojana कृषी ड्रोन योजना Important information 2024

कृषी तंत्रज्ञानातील एक नवीन क्रांती म्हणजे कृषी ड्रोन योजना (Krushi Drone Yojana). केंद्र आणि राज्य सरकारने शेतकऱ्यांसाठी ही योजना आणली असून, यातून पिकांचे व्यवस्थापन सोपे, जलद आणि अधिक कार्यक्षम होईल. ड्रोन तंत्रज्ञानामुळे जमिनीची मोजणी, पिकांची स्थिती, कीड नियंत्रण, व त्वरित कीटकनाशकांचा वापर करणे शक्य होते, ज्यामुळे पिकांचे उत्पादन वाढते.

ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?

कृषी ड्रोन योजनेचे फायदे | Benefits of Krushi Drone Yojana

कृषी ड्रोन योजनेचा उद्देश आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून शेतकऱ्यांच्या उत्पादनात वाढ करणे आणि शेतीच्या कार्यप्रणाली सुधारणे आहे. कृषी ड्रोन तंत्रज्ञानाच्या वापरामुळे शेतकऱ्यांना विविध फायदे मिळतात, जे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. उत्पादन वाढवणे

ड्रोनद्वारे पिकांची निगराणी करणे आणि सटीक डेटा गोळा करणे शक्य होते. हे शेतकऱ्यांना योग्य वेळी जलद निर्णय घेण्यात मदत करते, ज्यामुळे उत्पादन वाढू शकते.

2. सुलभता आणि जलद काम

ड्रोनच्या मदतीने मोठ्या क्षेत्रफळाचे निरीक्षण करणे खूप सोपे होते. पारंपरिक पद्धतींमध्ये खूप वेळ लागतो, परंतु ड्रोनने हे काम कमी वेळात आणि कमी मेहनतीत केले जाऊ शकते.

3. कृषी रसायनांचे सटीक वितरण

ड्रोन वापरून कीटकनाशक, खत किंवा अन्य रसायने पिकांवर सटीकपणे वितरित केले जाऊ शकतात. यामुळे रसायनांचा अपव्यय कमी होतो आणि पर्यावरणावर कमी दुष्परिणाम होतो.

4. कृषी प्रगत तंत्रज्ञानाचा वापर

कृषी ड्रोन हे नवे तंत्रज्ञान आहेत ज्यामुळे शेतकऱ्यांना उच्च कार्यक्षमता मिळते. त्यामुळे शेतकऱ्यांचा व्यवसाय अधिक मजबूत आणि टिकाऊ बनतो.

5. खर्च कमी करणे

ड्रोनच्या मदतीने पिकांच्या वावुदारपणाची माहिती मिळवता येते, ज्यामुळे पाण्याचा वापर कमी करता येतो. यामुळे दीर्घकालीन दृष्टिकोनातून खर्च कमी होतो.

6. जलद समस्या ओळखणे

ड्रोनद्वारे सजीव रसायनांचे निरीक्षण केल्याने, कोणत्याही समस्येचा जलद शोध घेता येतो, जसे की पिकांमध्ये रोग किंवा कीटक लागवड. यामुळे वेळेत उपाययोजना करता येतात.

7. शेतीमध्ये सुधारणा

शेतकऱ्यांना वैज्ञानिक पद्धतींचा वापर करून अधिक उत्पादन मिळवण्यास मदत होते. ड्रोन वापरून पिकांचे पूर्णपणे विश्लेषण करता येते, ज्यामुळे शेतीमध्ये सुधारणा घडवता येते.

8. सपोर्ट आणि प्रशिक्षण

कृषी ड्रोन योजनेच्या अंतर्गत शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण दिले जाते, जेणेकरून ते ड्रोनचा अधिक चांगला उपयोग करू शकतील. यामुळे शेतकऱ्यांचे कौशल्य वाढते.

कृषी ड्रोन योजना पात्रता | Eligibility of Krushi Drone Yojana

कृषी ड्रोन योजनेत भाग घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:

1. शेतीचा अभ्यास:
   • शेतकरी हा महाराष्ट्र राज्याचा स्थायी निवासी असावा.
   • त्याच्याकडे कृषी विषयक ज्ञान असावे.
2. धारकता:
   • शेतकऱ्याला किमान 1 एकर जमिनीचा मालक असावा.
   • कृषी संबंधित नोंदणी आणि प्रमाणपत्रे असणे आवश्यक आहे.
3. ड्रोन संचालनाचे प्रशिक्षण:
   • शेतकऱ्यांनी ड्रोन ऑपरेटरचे प्रशिक्षण घेतलेले असावे.
   • प्रशिक्षणाद्वारे ड्रोनच्या सुरक्षित आणि प्रभावी वापराबद्दल माहिती असणे आवश्यक आहे.

अनुदानाची रक्कम | Grant amount of Krushi Drone Yojana

1. विद्यापीठे व सरकारी संस्थांना: १००% अनुदान, म्हणजेच १० लाख रुपयांपर्यंत.
2. शेतकरी उत्पादन संस्थांना (FPOs): ७५% अनुदान, म्हणजे ७.५० लाख रुपयांपर्यंत.
3. ड्रोन भाड्याने घेतल्यास: प्रति हेक्टरी ६,००० रुपये अनुदान.
4. ड्रोन प्रात्यक्षिके राबविल्यास: प्रति हेक्टरी ३,००० रुपये अनुदान.अवजारे सेवा सुविधा केंद्रांना: ५०% अनुदान, म्हणजे ५ लाख रुपयांपर्यंत.
5. कृषी पदवीधरांनी अवजारे सेवा केंद्र सुरू केल्यास: ५०% अनुदान, म्हणजे ५ लाख रुपयांपर्यंत.
6. ग्रामीण नव उद्योजक: ४ लाख रुपयांपर्यंत अनुदान, जेणेकरून ते योग्य प्रशिक्षण घेऊन ड्रोन वापरू शकतील

ड्रोनचा वापर कसा केला जातो | How Krushi Drone’s are Used

पिकांची स्थिती तपासणे: ड्रोनचा वापर करून शेतकऱ्यांना पिकांची आरोग्य स्थिती आणि वाढीचा अंदाज घेता येतो. ड्रोनची कॅमेरे वापरून फोटोग्राफ्स घेतले जातात, ज्यामुळे पिकांची स्थिती समजून घेणे सोपे होते.

फवारणी: ड्रोनद्वारे कीटकनाशक, खत, आणि विविध रासायनिक पदार्थांची फवारणी केली जाते. यामुळे वेळ आणि श्रमाची बचत होते. ड्रोन १०-१५ एकर क्षेत्रावर कमी वेळेत फवारणी करू शकतो, त्यामुळे उत्पादन वाढते.

डेटा संकलन: ड्रोन उच्च-गुणवत्तेचा डेटा संकलित करतात, ज्यामध्ये पिकांची आरोग्य स्थिती, जलस्रोतांचे निरीक्षण, आणि अधिक यांचा समावेश असतो. हा डेटा शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतीच्या निर्णय प्रक्रियेत मदत करतो.

मातीची चाचणी: ड्रोन मातीच्या चाचणीसाठी सेन्सर्स वापरतात, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीत कोणत्या पोषण तत्वांची कमतरता आहे हे समजून घेता येते.

ड्रोन ऑपरेटर प्रशिक्षणाचे स्वरूप | Process of Krushi Drone Yojana operator training

1. प्रशिक्षण केंद्रांची निवड: भारतात विविध खासगी आणि सरकारी संस्थांकडून ड्रोन ऑपरेटर प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित केले जातात. या संस्थांमध्ये कौशल्य विकास संस्था, तंत्रज्ञान महाविद्यालये आणि विशेष प्रशिक्षण केंद्रांचा समावेश असतो.
2. कोर्सची संरचना: प्रशिक्षण कार्यक्रम सामान्यतः खालील गोष्टींचा समावेश करतो:
   • सिद्धांत ज्ञान: ड्रोन तंत्रज्ञान, त्यांचे कार्य आणि नियमावली याबद्दल माहिती.
   • प्रायोगिक प्रशिक्षण: प्रत्यक्ष ड्रोन उडवण्याचा अनुभव, जिथे विद्यार्थ्यांना विविध परिस्थितींमध्ये ड्रोन नियंत्रित करणे शिकवले जाते.
   • सुरक्षा आणि कायदे: ड्रोन उड्डाणाचे नियम, आंतरराष्ट्रीय व राष्ट्रीय कायदे, आणि सुरक्षिततेचे तत्त्वज्ञान याबद्दल माहिती.
3. प्रमाणपत्र: प्रशिक्षण पूर्ण झाल्यावर, विद्यार्थ्यांना योग्यतेचे प्रमाणपत्र दिले जाते, जे त्यांच्या कौशल्यांचे प्रतीक असते आणि उद्योगात स्वीकारले जाते.

आवश्यक कौशल्ये

ड्रोन ऑपरेटर होण्यासाठी काही आवश्यक कौशल्ये आहेत:

• तांत्रिक कौशल्ये: ड्रोन नियंत्रित करणे, हार्डवेअर आणि सॉफ्टवेअर समजून घेणे.
• अवलोकन क्षमता: ड्रोनचे कार्य आणि आसपासच्या वातावरणाचे मूल्यांकन करणे.
• समस्या सोडवण्याची क्षमता: उड्डाणादरम्यान उद्भवणाऱ्या समस्यांना तातडीने उत्तर देणे.

प्रशिक्षण घेण्यासाठी आवश्यक अटी

• वयोमर्यादा: सामान्यतः 18 वर्षे किंवा त्यापेक्षा अधिक वयोमानानुसार असावे.
• शैक्षणिक पात्रता: काही प्रशिक्षण केंद्रे 10वी किंवा 12वी पास असलेल्या विद्यार्थ्यांना प्राथमिक प्राधान्य देतात.

ड्रोन ऑपरेटर प्रशिक्षणाचे फायदे

• रोजगाराची संधी: ड्रोन ऑपरेटर म्हणून काम करण्यासाठी विविध क्षेत्रांत मागणी वाढली आहे.
• आर्थिक लाभ: ड्रोन ऑपरेटरच्या पगारात वाढ होत आहे, विशेषतः कृषी आणि बांधकाम क्षेत्रात.
• तंत्रज्ञानाचा अभ्यास: नवीनतम तंत्रज्ञानाच्या विकासासह आपले कौशल्य वाढवण्याची संधी मिळते.

ऑनलाइन अर्ज कसा करावा? (Online Process for Krushi drone Yojana)

१. महाद्बट पोर्टलवर नोंदणी

1. महाद्बट पोर्टलला भेट द्या: Mahadbt या अधिकृत वेबसाइटवर जा.
2. नोंदणी करा: “नोंदणी” किंवा “साइन अप” पर्यायावर क्लिक करून तुमचे वैयक्तिक माहिती भरा. यामध्ये तुमचे नाव, मोबाईल क्रमांक, ईमेल आयडी, आणि आधार क्रमांक यांचा समावेश आहे.
3. योजना निवडा: नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर, “कृषी” विभागात जाऊन “कृषी ड्रोन योजना” निवडा.

2. कृषी यांत्रिकीकरण या ऑपशन वर क्लिक करा आणि सर्व माहिती नोंद करा, माहिती जतन करा

3. अर्ज सबमिट केल्यानंतर, तुम्ही तुमच्या अर्जाची स्थिती ऑनलाइन चेक करू शकता. यासाठी महाद्बट पोर्टलवर “अर्जाची स्थिती” पर्यायावर क्लिक करा आणि तुमचा मोबाईल क्रमांक किंवा नोंदणी क्रमांक वापरून तपास करा.

4. अर्ज स्वीकृत झाल्यावर, तुम्हाला अनुदानाची रक्कम तुमच्या आधार संलग्न बँक खात्यात थेट जमा केली जाईल.

कृषी ड्रोन वापरासाठी लागणारे नियम आणि परवाने (Rules and Regulations for Krushi Drone Yojana)

कृषी ड्रोन वापरासाठी लागणारे नियम आणि परवाने महत्त्वाचे आहेत, कारण यामुळे ड्रोनच्या सुरक्षित आणि प्रभावी वापराचे सुनिश्चित केले जाते. येथे त्याबाबतची काही माहिती दिली आहे:

१. ड्रोनची वर्गीकरण

भारतीय विमानतळ प्राधिकरणाने (AAI) ड्रोन वर्गीकृत केले आहेत. त्यानुसार, ड्रोन खालील श्रेणीत मोडतात:

• नॅनो ड्रोन: 250 ग्रॅम पेक्षा कमी वजन.
• मायक्रो ड्रोन: 250 ग्रॅम ते 2 किलो वजन.
• नॅनो आणि मायक्रो ड्रोन सामान्यतः कृषी क्षेत्रात वापरले जातात.

२. रजिस्ट्रेशन आणि परवाने

• ड्रोन रजिस्ट्रेशन: सर्व ड्रोन, 250 ग्रॅम वजनाच्या वरील, नोंदणीसाठी आवश्यक आहे. ड्रोन रजिस्ट्रेशन प्रक्रियेसाठी तुम्हाला ड्रोन सॉफ्टवेअर च्या माध्यमातून अर्ज करावा लागेल.
• परवाना मिळवणे: ड्रोन वापरण्यासाठी उपयुक्त परवाना आवश्यक आहे. यामध्ये “उड्डाण परवाना” (UAS) आणि “ऑपरेटर परवाना” यांचा समावेश आहे. या परवाण्यांसाठी तुमच्याकडे योग्य प्रशिक्षण आणि प्रमाणपत्र असणे आवश्यक आहे.

३. सुरक्षा नियम

• उड्डाणाची उंची: सामान्यतः ड्रोन उडवताना 120 मीटर (400 फूट) पर्यंत उडवणे सुरक्षित आहे.
• जागा निवड: ड्रोन फक्त शेतातील कार्यांसाठी वापरावा, आणि लोकसंख्या व शहरी भागांपासून दूर उडवला पाहिजे.
• अन्य विमानांसोबत अंतर: ड्रोनच्या उड्डाणासाठी दुसऱ्या विमानांपासून कमीत कमी 5 किमी अंतर ठेवणे आवश्यक आहे.

४. प्रशिक्षण

• ऑपरेटरचे प्रशिक्षण: ड्रोन ऑपरेटरने योग्य प्रशिक्षण घेतलेले असावे. अनेक संस्थांकडून ड्रोन ऑपरेटर सर्टिफिकेट कोर्सेस उपलब्ध आहेत.

५. कृषी वापराचे नियम

• कृषी ड्रोन वापर: ड्रोन वापरून कीटनाशक फवारणी करताना, त्यात योग्य प्रमाणात रसायनांचा वापर आणि सुरक्षेसाठी खास काळजी घेणे आवश्यक आहे.
• नियमित देखभाल: ड्रोनची नियमित देखभाल केली पाहिजे, ज्यामुळे त्याचा कार्यक्षमतेत कमी येणार नाही.

निष्कर्ष (Conclusion of Krushi Drone Yojana)

कृषी ड्रोन योजना (Krushi Drone Yojana) शेतकऱ्यांसाठी एक महत्वाची क्रांती आहे, जी तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने कृषी उत्पादनामध्ये वाढ करण्याच्या उद्देशाने विकसित करण्यात आली आहे. कृषी ड्रोन योजना अंतर्गत, शेतकऱ्यांना जलद व अचूक पिक निरीक्षण, कीड नियंत्रण, आणि साध्या पद्धतींने उत्पादन वाढवण्याची संधी उपलब्ध होते.

कृषी ड्रोन योजना (Krushi Drone Yojana) अंतर्गत मिळणारे अनुदान व सहाय्य शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यास प्रोत्साहित करतो, ज्यामुळे ते आर्थिकदृष्ट्या मजबूत होऊ शकतात. कृषी ड्रोन योजना केवळ शेतकऱ्यांसाठीच नाही तर संपूर्ण कृषी क्षेत्रासाठी एक सकारात्मक बदल घडवणारी आहे.

शेवटी, कृषी ड्रोन योजना (Krushi Drone Yojana) वापरण्यामुळे शेतकऱ्यांना आपल्या पिकांच्या उत्पादनात सुधारणा करण्यास आणि त्यांच्या शेताची कार्यक्षमता वाढविण्यास मदत होईल. Krushi Drone Yojana या योजनेच्या यशामुळे शेतकरी आपल्या आर्थिक व तांत्रिक पातळीवर उंची गाठू शकतील, जे त्यांच्या जीवनशैलीत मोठा बदल घडवेल.

कृषी ड्रोन योजनेविषयी सामान्य प्रश्न (FAQ of Krushi Drone Yojana)